DILI, 06 Juรฑu 2025
Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmรฃo ho orgullu simu bainaka importante sira hosi nasaun Afrikanu neโebรฉ koโalia Lian Offisiรกl Portugรฉs (PALOP) hamutuk ho Uniaun Europeia (UE) mai iha Timor-Leste (TL).
Sentimentu orgullu neโe Primeiru-Ministru espressa iha diskursu abertura XV reuniaun Ministeriรกl PALOP-TL UE iha Ministรฉriu Negรณsiu Estranjeiru no Kooperasaun, Dรญli, sesta (06/06/2025).
โ๐๐จ ๐จ๐ซ๐ ๐ฎ๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐๐ฆ๐ข ๐ก๐๐ค๐๐ซ๐๐ค ๐ฌ๐ข๐ฆ๐ฎ ๐ข๐ซ๐ฆ๐๐ฎ๐ง ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐๐๐ซ๐ข๐ค๐๐ง๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐๐จโ๐๐ฅ๐ข๐ ๐๐ข๐๐ง ๐๐๐๐ข๐ฌ๐ข๐ฬ๐ฅ ๐๐จ๐ซ๐ญ๐ฎ๐ ๐ฬ๐ฌ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ฆ๐๐ข ๐ข๐ก๐ ๐๐ฆ๐ข-๐ง๐ข๐ ๐ง๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ก๐๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ก๐จ ๐๐ง๐ข๐๐ฎ๐ง ๐๐ฎ๐ซ๐จ๐ฉ๐๐ข๐. ๐๐๐-๐ง๐โ๐ ๐ก๐๐ง๐๐ฌ๐๐ง ๐ฉ๐๐ซ๐ฌ๐๐ข๐ซ๐ฎ ๐๐ฬ ๐ค๐จ๐จ๐ฉ๐๐ซ๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ข๐ฆ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐๐ง๐ญ๐ ๐ญ๐๐๐ญ๐๐๐๐ฌ. ๐๐ญ๐ ๐ฌ๐๐ฅ๐๐๐ซ๐ ๐ก๐๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ฉ๐๐ซ๐ฌ๐๐ซ๐ข๐ ๐๐ฬ ๐๐๐ณ๐๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ,โ PM Xanana espresa.
Uniaun Europeia sai ona perseiru importante ida hodi fรณ apoiu bรก dezenvolvimentu Timor-Leste no iha kooperasaun sรบl-sรบl durante tinan 30-resin.
Timor-Leste integra hamutuk ho Grupu PALOP iha 2007, tinan lima hafoin restaurasaun independรฉnsia. Tinan neโe, loron 20 fulan maiu TL selebra aniversรกriu bรก dala-23.
Tinan 2025, sai hanesan tinan espesiรกl bรก Moรงambique, Cabo Verde, Sรฃo Tomรฉ e Prรญncipe no Angola neโebรฉ komemora tinan 50 bรก independรฉnsia. Nuneโe mรณs Timor-Leste selebra ninia Aniversรกriu proklamasaun independรฉnsia bรก dala-50, maski tenke luta ho sakrifรญsiu durante dรฉkada rua-resin atu independรฉnsia ida-neโe bele sai realidade.
Dezde neโe, finalmente konstrui Estadu no nasaun ho orgullu tanba livre no komprometidu bรก dezenvolvimentu nasionรกl.
โ๐๐ญ๐ ๐จ๐ซ๐ ๐ฎ๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐ก๐จ ๐๐ฎ๐๐ญ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ข๐ญ๐ ๐ค๐จ๐ง๐ฌ๐๐ ๐ ๐๐ฅ๐ค๐๐ง๐ฌ๐ ๐จ๐ง๐. ๐๐ญ๐ ๐ฆ๐จ๐ซ๐ข๐ฌ ๐ข๐ก๐ ๐ฌ๐จ๐ฌ๐ข๐๐๐๐๐ ๐ข๐๐ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ซ๐๐ ๐ฎ๐ฅ๐๐๐ ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐ฏ๐๐ฅ๐จฬ๐ซ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ฉ๐ฬ๐ณ ๐ง๐จ ๐๐๐ฆ๐จ๐ค๐ซ๐๐ฌ๐ข๐, ๐ฆ๐๐ข๐๐ฬ ๐ค๐จ๐ง๐ฌ๐ข๐๐ง๐ญ๐ ๐ง๐๐๐๐ญ๐ข๐ง ๐ค๐จ๐ง๐-๐๐ฬ ๐๐ซ๐๐ณ๐ข๐ฅ๐ข๐๐๐๐ ๐ก๐จ ๐๐๐ณ๐๐๐ข๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ค๐จ๐ง๐ญ๐ข๐ง๐ฎ๐ ๐๐ง๐๐ซ๐๐ง๐ญ๐ ๐ก๐๐ฅ๐,โ PM Xanana salienta.
Felizmente, atu manรกn luta foun bรก dezenvolvimentu, TL hetan apoiu, amizade no kooperasaun mai-hosi parseiru oioin hosi mundu, ho rekoรฑesimentu ida partikulamente bรก paรญs amigu sira neโebรฉ sente no koโalia Lรญngua komรบn ida.
Fortalesimentu parseria neโe essensiรกl tebes bรก dezenvolvimentu kolektivu sustentรกvel iha nasaun sira.
Fahe hamutuk istรณria ida no patrimรณniu รบniku sira neโebรฉ esprime laโรณs liu deโit hosi Lรญan Portugรฉs, kultura no gastronomia, maibรฉ mรณs iha prinsรญpiu no valรณr fundamentรกl sira neโebรฉ guia Estadu sira.
Lasu sira neโebรฉ halo Estadu sira hamutuk, permite atu kompriende ho klareza boโot kona-bรก realidade sira iha kada paรญs, no servisu hamutuk bรก kooperasaun neโe bele iha ninia impaktu real ba instituisaun sira no ba povu sira.
Ho apoiu sira hosi Uniaun Europeia, prosimidade no kumplisidade neโebรฉ partilla hamutuk, konstitui oportunidade รบnika ida atu troka koรฑesimentu no esperiรฉnsia iha รกrea interesse komรบn nian, no mรณs atu lori kada nasaun lidera mesak ninia dezenvolvimentu.
Adezaun bรก Organizasaun Mundiรกl Komรฉrsiu (OMK), iha tinan kotuk no intergarasaun TL bรก ASEAN, nuโudรกr Estadu-Membru bรก dala-11, iha prรณxima Simeira neโebรฉ ajenda ona bรก outubru tinan neโe, konstitui oportunidade foun bรก fortalesimentu relasaun diplomรกtika, komersiรกl no ekonรณmika entre paรญs sira no nasaun membru sira iha organizasaun ida-neโe.
Iha mundu inserta no turbulentu ohin loron nian, solidariedade no kooperasaun neโe fundamentรกl tebes atu mantein pilรกr sira neโebรฉ sustenta ezistรฉnsia kolektiva.
โ๐๐ก๐ ๐ฉ๐๐ขฬ๐ฌ ๐ฌ๐ข๐ซ๐, ๐๐๐ข๐ง๐ก๐ข๐ซ๐ ๐ฅ๐๐ข๐ก๐ ๐ฉ๐ฬ๐ณ ๐ง๐จ ๐๐ฌ๐ญ๐๐๐ข๐ฅ๐ข๐๐๐๐, ๐ข๐ญ๐ ๐ฅ๐๐๐๐ฅ๐ ๐๐ฌ๐ฌ๐๐ ๐ฎ๐ซ๐ ๐๐๐ณ๐๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ฌ๐จ๐ฌ๐ข๐ฬ๐ฅ ๐ง๐จ ๐๐ค๐จ๐ง๐จฬ๐ฆ๐ข๐ค๐ฎ, ๐ข๐ง๐ค๐ฅ๐ฎ๐ณ๐ข๐ฏ๐ฎ ๐ง๐จ ๐ฌ๐ฎ๐ฌ๐ญ๐๐ง๐ญ๐ฬ๐ฏ๐๐ฅ,โ PM Xanana hateten.
Paรญs Afrikanu sira mak sofre ho dezafiu komplexu sira durante dรฉkada naruk hanesan instabilidade no konflitu, inseguransa alimentรกr no dezlokamentu forsadu, problema agora ezazeradu hosi degradasaun ambientรกl no alterasaun klimรกtika.
โ๐๐ซ๐ฃ๐๐ง๐ญ๐ ๐๐ญ๐ฎ ๐๐จฬ ๐ซ๐๐ฌ๐ฉ๐จ๐ฌ๐ญ๐ ๐ข๐ง๐ญ๐๐ซ๐ง๐๐ฌ๐ข๐จ๐ง๐ฬ๐ฅ ๐ค๐จ๐ฅ๐๐ค๐ญ๐ข๐ฏ๐ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฆ๐จ๐ฏ๐ ๐ฉ๐ฬ๐ณ, ๐๐ฌ๐ญ๐๐๐ข๐ฅ๐ข๐๐๐๐, ๐ซ๐๐ณ๐ข๐ฅ๐ข๐ฬ๐ง๐ฌ๐ข๐ ๐ง๐จ ๐๐๐๐ฉ๐ญ๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ค๐ฅ๐ข๐ฆ๐ฬ๐ญ๐ข๐ค๐ ๐๐ญ๐ฎ ๐๐๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ ๐๐ฌ๐ฉ๐๐ซ๐๐ง๐ฌ๐ ๐ง๐จ ๐๐ข๐ ๐ง๐ข๐๐๐๐ ๐๐ฬ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ข๐ซ๐ฆ๐๐ฎ๐ง ๐๐๐ซ๐ข๐ค๐๐ง๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐!,โ Xefe Governu alerta.
Partisipa iha XV reuniaun Ministeriรกl PALOP-TL UE neโe mak hanesan, Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Finansas no Ministru Ekonomia Dijitรกl Cabo Verde, Ministru Justisa, Assuntu Konstitusionรกl no Relijiozu Moรงambique, Ministra Negรณsiu Estranjeiru, Kooperasaun no Komunidade Sรฃo Tomรฉ e Prรญncipe, Sekretรกriu Estadu bรก Orsamentu no Assuntu Fiskรกl Guinรฉ-Bissau, Sekretรกriu Estadu bรก Planeamentu Angola, Ministru Negรณsiu Estranjeiru no Kooperasaun Timor Leste, Embaixadora Uniaun Europeia iha Cabo Verde, Diretora Servisu Europeu bรก Asaun Esterna Uniaun Europeia bรก kestaun polรญtika relativa Afrika no Korpu Diplomรกtiku sira.
LINK Facebook (Mรฉdia-GPM)