DILI, 13 Juรฑu 2025
Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmรฃo ezije sakrifรญsiu hosi membru Governu tomak hodi define prioridade nasionรกl 2026 nian iha orsamentu, tenke kontinua refleta determinasaun bรก harรญ sosiedade ida neโebรฉ prรณspera, ekuitativa no reziliente-liu.
Ezijรฉnsia neโe Primeiru-Ministru hatoโo iha intervensaun Jornada Orsamentรกl bรก tinan 2026 neโebรฉ organiza hosi Ministรฉriu Finansas (MF) ho lema โ๐๐ญ๐ข๐ฆ๐ข๐ณ๐ ๐๐๐ณ๐ฎ๐ฅ๐ญ๐๐๐ฎ ๐ก๐จ ๐๐๐ฌ๐ฉ๐๐ณ๐ ๐๐๐๐ฅ๐ข๐ฌ๐ญ๐ข๐ค๐ฎโ iha auditรณriu Kay Rala Xanana Gusmรฃo MF Aitarak-laran, sesta (13/06/2025).
Objetivu hosi Jornada Orsamentรกl bรก tinan fiskรกl 2026 maka primeiru halo Apresiasaun bรก Tetu Fiskรกl 2026 no segundu maka Define Prioridade Nasionรกl 2026.
โ๐๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ค๐จ๐ฆ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฆ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐๐ณ๐ข๐ฃ๐ ๐๐ฌ๐๐จ๐ซ๐ฌ๐ฎ ๐๐๐ซ๐๐ค, ๐๐ฆ๐ฉ๐๐งฬ๐ฎ, ๐ซ๐๐ฌ๐ฉ๐จ๐ง๐ฌ๐๐๐ข๐ฅ๐ข๐๐๐๐ ๐ก๐จ ๐ข๐ง๐ญ๐๐ ๐ซ๐ข๐๐๐๐. ๐๐โ๐ฎ ๐ก๐๐ค๐๐ซ๐๐ค ๐ก๐๐ญ๐๐ญ๐๐ง, ๐๐ณ๐ข๐ฃ๐ ๐ฌ๐๐ค๐ซ๐ข๐๐ขฬ๐ฌ๐ข๐ฎ!. ๐๐ซ๐ฌ๐๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ฬ ๐๐๐๐ ๐ฅ๐๐๐๐ฅ๐ ๐ก๐๐ง๐๐ฌ๐๐ง ๐๐โ๐ข๐ญ ๐๐ณ๐๐ซ๐ฌ๐ขฬ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐๐ฬ ๐ฉ๐ฅ๐๐ง๐๐๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ข๐ง๐๐ง๐ฌ๐๐ข๐ซ๐ฎ ๐ข๐๐, ๐ฅ๐ข๐ฎ ๐ข๐๐-๐ง๐โ๐. ๐๐๐ง๐ค๐ ๐ก๐๐ง๐๐ฌ๐๐ง ๐๐ฌ๐ฉ๐ซ๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ฏ๐ข๐ณ๐๐ฎ๐ง ๐๐ฬ ๐๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ซ๐ฎ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ ๐ก๐จ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ค๐จ๐ฆ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฆ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐๐ฬ ๐๐๐ข๐ง-๐๐ฌ๐ญ๐ฬ๐ซ ๐ฉ๐จ๐ฏ๐ฎ ๐ง๐ข๐๐ง,โ PM Xanana hateten.
Tanba neโe, PM Xanana husu bรก Membru Governu sira atu uza ho sabedoria no empeรฑu, hodi diresiona rekursu bรก buat sira neโebรฉ presiza-liu, nuneโe bele proteze sira neโebรฉ vulnerรกvel no kria kondisaun bรก prรณsperiedade ida neโebรฉ sustentรกvel no duradoura.
Iha 2026, Governu fรณ prioridade bรก konsesaun no implementasaun plataforma protesaun sosiรกl ida neโebรฉ integrada, inkluziva no dijitalizada-liu, hodi responde bรก nesesidades neโebรฉ aumenta bรก beibeik hosi sosiedade Timor.
Importรกnsia hosi reforma institusionรกl sira no hadiโa mรกkina Estadu, liu-liu kona-bรก jestaun finansas pรบblikas fundamentรกl tebtebes laโรณs deโit bรก governasaun ida neโebรฉ efikรกz, maibรฉ mรณs atu hetan hikas konfiansa pรบbliku.
Iha รกrea ekonรณmika, Governu tenke lansa baze ekonomia ida neโebรฉ dinรกmika, inkluziva no kompetitiva-liu hodi reforsa katak maski seitรณr privadu tenke sai hanesan motรณr bรก kresimentu ekonรณmiku, kabe bรก Estadu atu kria ambiente favorรกvel nuneโe transformasaun neโe bele hetan susesu.
Tanba neโe PM Xanana apela katak, Orsamentu 2026 tenke hanesan orsamentu ida ho responsabilidade fiskรกl, sosiรกl, ambientรกl no polรญtika.
โ๐๐๐ข ๐ข๐ญ๐ ๐ฌ๐๐ซ๐ฏ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ก๐๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ง๐จ ๐ฆ๐๐ค๐โ๐๐ฌ ๐๐ฬ ๐จ๐ซ๐ฌ๐๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐๐ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐๐๐ฅ๐ ๐ญ๐ซ๐๐ง๐ฌ๐๐จ๐ซ๐ฆ๐, ๐๐ฌ๐๐ฅ๐๐ซ๐ ๐ค๐ซ๐๐ฌ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ค๐จ๐ง๐จฬ๐ฆ๐ข๐ค๐ฎ ๐ง๐จ ๐ฅ๐จ๐ซ๐ข ๐๐๐ง๐๐๐ขฬ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐๐ฬ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ฉ๐ซ๐๐ฌ๐ข๐ณ๐-๐ฅ๐ข๐ฎ. ๐๐๐ฌ๐ข๐ณ๐๐ฎ๐ง ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ข๐ญ๐ ๐๐จ๐ญ๐ข ๐ข๐ก๐ ๐๐จ๐ซ๐ง๐๐๐ ๐๐ซ๐ฌ๐๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฬ๐ฅ ๐ง๐โ๐ ๐ฆ๐๐ค ๐ฌ๐๐ข ๐ญ๐ซ๐๐ฌ๐ ๐ญ๐ซ๐๐ฃ๐๐ญ๐จฬ๐ซ๐ข๐ ๐ง๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ง๐ข๐๐ง ๐ข๐ก๐ ๐ญ๐ข๐ง๐๐ง ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ญ๐ฎ๐ข๐ซ-๐ฆ๐๐ข,โ PM Xanana apela.
Ministra Finansas, Santina Josรฉ Rodrigues F. Viegas Cardoso hateten, preparasaun OJE 2026 la’รณs de’it ezersรญsiu tรฉkniku ida kona-bรก alokasaun rekursu, ida-neโe inklui vizaun Timor-Leste nian bรก dezenvolvimentu ida kontรญnua no kompromisu atu hadi’a povu nia moris ho dedikasaun atu harii nasaun ida ne’ebรฉ prรณsperu no reziliente liu-tรกn.
Tanba neโe tema bรก Jornada Orsamentรกl neโe maka โOtimiza Rezultadu ho Despeza Realistiku” neโebรฉ foku bรก esรฉnsia hosi responsabilidade kolektiva nu’udรกr jestรณr rekursu pรบbliku.
Ida neโe hanesan kompromisu ida bรก Governasaun ida transparente no inkluziva, refleta Governasaun ida nakloke, halibur parte hotu-hotu hosi seitรณr oioin neโebรฉ bele kontribui ho ida-idak nia matenek nuneโe bele assegura elaborasaun Orsamentu ho desizaun koletiva no transparente.
Durante sesaun oin-oin hosi eventu ne’e, ko’alia kona-bรก kestaun makroekonรณmika, estratรฉjia orsamentรกl no dezempeรฑu hosi seitรณr finanseiru no privadu sira.
Aprezenta mรณs proposta prioridade sira, despeza obrigatรณria no senรกriu sira bรก tetu fiskรกl tinan 2026 ne’ebรฉ tuir-mai sei submete bรก apresiasaun hosi Konsellu Ministrus (KM).
Tuir Lei Enkuadramentu Orsamentu Jerรกl Estadu no Jestaun Finanseira Pรบblika, Projetu Proposta Lei OJE tinan 2026 nian tenke submete bรก Parlamentu Nasionรกl (PN) to’o loron 1 fulan-outubru tinan 2025.
Partisipa iha Jornada Orsamentรกl 2026 neโe maka membru Governu sira, reprezentante Parlamentu Nasionรกl, autoridade munisรญpiu no ajรฉnsia autรณnoma sira.
LINK facebook (Mรฉdia-GPM)