๐“๐ˆ๐Œ๐Ž๐‘-๐‹๐„๐’๐“๐„ ๐‡๐Ž ๐Ž๐‘๐†๐”๐‹๐‹๐” ๐’๐ˆ๐Œ๐” ๐Œ๐€๐”๐-๐€๐‹๐ˆ๐ ๐’๐ˆ๐‘๐€ ๐‡๐Ž๐’๐ˆ ๐๐€๐‹๐Ž๐-๐”๐„

DILI, 06 Juรฑu 2025
Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmรฃo ho orgullu simu bainaka importante sira hosi nasaun Afrikanu neโ€™ebรฉ koโ€™alia Lian Offisiรกl Portugรฉs (PALOP) hamutuk ho Uniaun Europeia (UE) mai iha Timor-Leste (TL).
Sentimentu orgullu neโ€™e Primeiru-Ministru espressa iha diskursu abertura XV reuniaun Ministeriรกl PALOP-TL UE iha Ministรฉriu Negรณsiu Estranjeiru no Kooperasaun, Dรญli, sesta (06/06/2025).
โ€œ๐‡๐จ ๐จ๐ซ๐ ๐ฎ๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐š๐ฆ๐ข ๐ก๐š๐ค๐š๐ซ๐š๐ค ๐ฌ๐ข๐ฆ๐ฎ ๐ข๐ซ๐ฆ๐š๐ฎ๐ง ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐€๐Ÿ๐ซ๐ข๐ค๐š๐ง๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐Š๐จโ€™๐š๐ฅ๐ข๐š ๐‹๐ข๐š๐ง ๐Ž๐Ÿ๐Ÿ๐ข๐ฌ๐ข๐šฬ๐ฅ ๐๐จ๐ซ๐ญ๐ฎ๐ ๐žฬ๐ฌ ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐ฆ๐š๐ข ๐ข๐ก๐š ๐š๐ฆ๐ข-๐ง๐ข๐š ๐ง๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ก๐š๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ก๐จ ๐”๐ง๐ข๐š๐ฎ๐ง ๐„๐ฎ๐ซ๐จ๐ฉ๐ž๐ข๐š. ๐ˆ๐๐š-๐ง๐žโ€™๐ž ๐ก๐š๐ง๐ž๐ฌ๐š๐ง ๐ฉ๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐ข๐ซ๐ฎ ๐›๐šฬ ๐ค๐จ๐จ๐ฉ๐ž๐ซ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐ข๐ฆ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐š๐ง๐ญ๐ž ๐ญ๐ž๐›๐ญ๐ž๐›๐ž๐ฌ. ๐ˆ๐ญ๐š ๐ฌ๐ž๐ฅ๐ž๐›๐ซ๐š ๐ก๐š๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ฉ๐š๐ซ๐ฌ๐ž๐ซ๐ข๐š ๐›๐šฬ ๐๐ž๐ณ๐ž๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ,โ€ PM Xanana espresa.
Uniaun Europeia sai ona perseiru importante ida hodi fรณ apoiu bรก dezenvolvimentu Timor-Leste no iha kooperasaun sรบl-sรบl durante tinan 30-resin.
Timor-Leste integra hamutuk ho Grupu PALOP iha 2007, tinan lima hafoin restaurasaun independรฉnsia. Tinan neโ€™e, loron 20 fulan maiu TL selebra aniversรกriu bรก dala-23.
Tinan 2025, sai hanesan tinan espesiรกl bรก Moรงambique, Cabo Verde, Sรฃo Tomรฉ e Prรญncipe no Angola neโ€™ebรฉ komemora tinan 50 bรก independรฉnsia. Nuneโ€™e mรณs Timor-Leste selebra ninia Aniversรกriu proklamasaun independรฉnsia bรก dala-50, maski tenke luta ho sakrifรญsiu durante dรฉkada rua-resin atu independรฉnsia ida-neโ€™e bele sai realidade.
Dezde neโ€™e, finalmente konstrui Estadu no nasaun ho orgullu tanba livre no komprometidu bรก dezenvolvimentu nasionรกl.
โ€œ๐ˆ๐ญ๐š ๐จ๐ซ๐ ๐ฎ๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐ก๐จ ๐›๐ฎ๐š๐ญ ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐ข๐ญ๐š ๐ค๐จ๐ง๐ฌ๐ž๐ ๐ž ๐š๐ฅ๐ค๐š๐ง๐ฌ๐š ๐จ๐ง๐š. ๐ˆ๐ญ๐š ๐ฆ๐จ๐ซ๐ข๐ฌ ๐ข๐ก๐š ๐ฌ๐จ๐ฌ๐ข๐ž๐๐š๐๐ž ๐ข๐๐š ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐ซ๐ž๐ ๐ฎ๐ฅ๐š๐๐š ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐ฏ๐š๐ฅ๐จฬ๐ซ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐ฉ๐šฬ๐ณ ๐ง๐จ ๐๐ž๐ฆ๐จ๐ค๐ซ๐š๐ฌ๐ข๐š, ๐ฆ๐š๐ข๐›๐žฬ ๐ค๐จ๐ง๐ฌ๐ข๐ž๐ง๐ญ๐ž ๐ง๐š๐Ÿ๐š๐ญ๐ข๐ง ๐ค๐จ๐ง๐š-๐›๐šฬ ๐Ÿ๐ซ๐š๐ณ๐ข๐ฅ๐ข๐๐š๐๐ž ๐ก๐จ ๐๐ž๐ณ๐š๐Ÿ๐ข๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐ค๐จ๐ง๐ญ๐ข๐ง๐ฎ๐š ๐ž๐ง๐Ÿ๐ซ๐ž๐ง๐ญ๐š ๐ก๐ž๐ฅ๐š,โ€ PM Xanana salienta.
Felizmente, atu manรกn luta foun bรก dezenvolvimentu, TL hetan apoiu, amizade no kooperasaun mai-hosi parseiru oioin hosi mundu, ho rekoรฑesimentu ida partikulamente bรก paรญs amigu sira neโ€™ebรฉ sente no koโ€™alia Lรญngua komรบn ida.
Fortalesimentu parseria neโ€™e essensiรกl tebes bรก dezenvolvimentu kolektivu sustentรกvel iha nasaun sira.
Fahe hamutuk istรณria ida no patrimรณniu รบniku sira neโ€™ebรฉ esprime laโ€™รณs liu deโ€™it hosi Lรญan Portugรฉs, kultura no gastronomia, maibรฉ mรณs iha prinsรญpiu no valรณr fundamentรกl sira neโ€™ebรฉ guia Estadu sira.
Lasu sira neโ€™ebรฉ halo Estadu sira hamutuk, permite atu kompriende ho klareza boโ€™ot kona-bรก realidade sira iha kada paรญs, no servisu hamutuk bรก kooperasaun neโ€™e bele iha ninia impaktu real ba instituisaun sira no ba povu sira.
Ho apoiu sira hosi Uniaun Europeia, prosimidade no kumplisidade neโ€™ebรฉ partilla hamutuk, konstitui oportunidade รบnika ida atu troka koรฑesimentu no esperiรฉnsia iha รกrea interesse komรบn nian, no mรณs atu lori kada nasaun lidera mesak ninia dezenvolvimentu.
Adezaun bรก Organizasaun Mundiรกl Komรฉrsiu (OMK), iha tinan kotuk no intergarasaun TL bรก ASEAN, nuโ€™udรกr Estadu-Membru bรก dala-11, iha prรณxima Simeira neโ€™ebรฉ ajenda ona bรก outubru tinan neโ€™e, konstitui oportunidade foun bรก fortalesimentu relasaun diplomรกtika, komersiรกl no ekonรณmika entre paรญs sira no nasaun membru sira iha organizasaun ida-neโ€™e.
Iha mundu inserta no turbulentu ohin loron nian, solidariedade no kooperasaun neโ€™e fundamentรกl tebes atu mantein pilรกr sira neโ€™ebรฉ sustenta ezistรฉnsia kolektiva.
โ€œ๐ˆ๐ก๐š ๐ฉ๐š๐ขฬ๐ฌ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š, ๐›๐š๐ข๐ง๐ก๐ข๐ซ๐š ๐ฅ๐š๐ข๐ก๐š ๐ฉ๐šฬ๐ณ ๐ง๐จ ๐ž๐ฌ๐ญ๐š๐›๐ข๐ฅ๐ข๐๐š๐๐ž, ๐ข๐ญ๐š ๐ฅ๐š๐›๐ž๐ฅ๐ž ๐š๐ฌ๐ฌ๐ž๐ ๐ฎ๐ซ๐š ๐๐ž๐ณ๐ž๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ฌ๐จ๐ฌ๐ข๐šฬ๐ฅ ๐ง๐จ ๐ž๐ค๐จ๐ง๐จฬ๐ฆ๐ข๐ค๐ฎ, ๐ข๐ง๐ค๐ฅ๐ฎ๐ณ๐ข๐ฏ๐ฎ ๐ง๐จ ๐ฌ๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ž๐ง๐ญ๐šฬ๐ฏ๐ž๐ฅ,โ€ PM Xanana hateten.
Paรญs Afrikanu sira mak sofre ho dezafiu komplexu sira durante dรฉkada naruk hanesan instabilidade no konflitu, inseguransa alimentรกr no dezlokamentu forsadu, problema agora ezazeradu hosi degradasaun ambientรกl no alterasaun klimรกtika.
โ€œ๐”๐ซ๐ฃ๐ž๐ง๐ญ๐ž ๐š๐ญ๐ฎ ๐Ÿ๐จฬ ๐ซ๐ž๐ฌ๐ฉ๐จ๐ฌ๐ญ๐š ๐ข๐ง๐ญ๐ž๐ซ๐ง๐š๐ฌ๐ข๐จ๐ง๐šฬ๐ฅ ๐ค๐จ๐ฅ๐ž๐ค๐ญ๐ข๐ฏ๐š ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฆ๐จ๐ฏ๐ž ๐ฉ๐šฬ๐ณ, ๐ž๐ฌ๐ญ๐š๐›๐ข๐ฅ๐ข๐๐š๐๐ž, ๐ซ๐ž๐ณ๐ข๐ฅ๐ข๐žฬ๐ง๐ฌ๐ข๐š ๐ง๐จ ๐š๐๐š๐ฉ๐ญ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ค๐ฅ๐ข๐ฆ๐šฬ๐ญ๐ข๐ค๐š ๐š๐ญ๐ฎ ๐๐ž๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ž ๐ž๐ฌ๐ฉ๐ž๐ซ๐š๐ง๐ฌ๐š ๐ง๐จ ๐๐ข๐ ๐ง๐ข๐๐š๐๐ž ๐›๐šฬ ๐ข๐ญ๐š-๐ง๐ข๐š ๐ข๐ซ๐ฆ๐š๐ฎ๐ง ๐š๐Ÿ๐ซ๐ข๐ค๐š๐ง๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š!,โ€ Xefe Governu alerta.
Partisipa iha XV reuniaun Ministeriรกl PALOP-TL UE neโ€™e mak hanesan, Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Finansas no Ministru Ekonomia Dijitรกl Cabo Verde, Ministru Justisa, Assuntu Konstitusionรกl no Relijiozu Moรงambique, Ministra Negรณsiu Estranjeiru, Kooperasaun no Komunidade Sรฃo Tomรฉ e Prรญncipe, Sekretรกriu Estadu bรก Orsamentu no Assuntu Fiskรกl Guinรฉ-Bissau, Sekretรกriu Estadu bรก Planeamentu Angola, Ministru Negรณsiu Estranjeiru no Kooperasaun Timor Leste, Embaixadora Uniaun Europeia iha Cabo Verde, Diretora Servisu Europeu bรก Asaun Esterna Uniaun Europeia bรก kestaun polรญtika relativa Afrika no Korpu Diplomรกtiku sira.

LINK Facebook (Mรฉdia-GPM)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: