๐‰๐Ž๐‘๐๐€๐ƒ๐€ ๐Ž๐‘๐’๐€๐Œ๐„๐๐“๐€ฬ๐‹ ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ”, ๐๐Œ ๐—๐€๐๐€๐๐€ ๐„๐™๐ˆ๐‰๐„ ๐’๐€๐Š๐‘๐ˆ๐…๐ˆฬ๐’๐ˆ๐” ๐Œ๐„๐Œ๐๐‘๐” ๐†๐Ž๐•๐„๐‘๐๐” ๐’๐ˆ๐‘๐€

DILI, 13 Juรฑu 2025
Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmรฃo ezije sakrifรญsiu hosi membru Governu tomak hodi define prioridade nasionรกl 2026 nian iha orsamentu, tenke kontinua refleta determinasaun bรก harรญ sosiedade ida neโ€™ebรฉ prรณspera, ekuitativa no reziliente-liu.
Ezijรฉnsia neโ€™e Primeiru-Ministru hatoโ€™o iha intervensaun Jornada Orsamentรกl bรก tinan 2026 neโ€™ebรฉ organiza hosi Ministรฉriu Finansas (MF) ho lema โ€œ๐Ž๐ญ๐ข๐ฆ๐ข๐ณ๐š ๐‘๐ž๐ณ๐ฎ๐ฅ๐ญ๐š๐๐ฎ ๐ก๐จ ๐ƒ๐ž๐ฌ๐ฉ๐ž๐ณ๐š ๐‘๐ž๐š๐ฅ๐ข๐ฌ๐ญ๐ข๐ค๐ฎโ€ iha auditรณriu Kay Rala Xanana Gusmรฃo MF Aitarak-laran, sesta (13/06/2025).
Objetivu hosi Jornada Orsamentรกl bรก tinan fiskรกl 2026 maka primeiru halo Apresiasaun bรก Tetu Fiskรกl 2026 no segundu maka Define Prioridade Nasionรกl 2026.
โ€œ๐ˆ๐ญ๐š-๐ง๐ข๐š ๐ค๐จ๐ฆ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฆ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ž๐ณ๐ข๐ฃ๐ž ๐ž๐ฌ๐Ÿ๐จ๐ซ๐ฌ๐ฎ ๐›๐š๐ซ๐š๐ค, ๐ž๐ฆ๐ฉ๐ž๐งฬƒ๐ฎ, ๐ซ๐ž๐ฌ๐ฉ๐จ๐ง๐ฌ๐š๐›๐ข๐ฅ๐ข๐๐š๐๐ž ๐ก๐จ ๐ข๐ง๐ญ๐ž๐ ๐ซ๐ข๐๐š๐๐ž. ๐‡๐šโ€™๐ฎ ๐ก๐š๐ค๐š๐ซ๐š๐ค ๐ก๐š๐ญ๐ž๐ญ๐ž๐ง, ๐ž๐ณ๐ข๐ฃ๐ž ๐ฌ๐š๐ค๐ซ๐ข๐Ÿ๐ขฬ๐ฌ๐ข๐ฎ!. ๐Ž๐ซ๐ฌ๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐›๐šฬ ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ” ๐ฅ๐š๐›๐ž๐ฅ๐ž ๐ก๐š๐ง๐ž๐ฌ๐š๐ง ๐๐žโ€˜๐ข๐ญ ๐ž๐ณ๐ž๐ซ๐ฌ๐ขฬ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐›๐šฬ ๐ฉ๐ฅ๐š๐ง๐ž๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐Ÿ๐ข๐ง๐š๐ง๐ฌ๐ž๐ข๐ซ๐ฎ ๐ข๐๐š, ๐ฅ๐ข๐ฎ ๐ข๐๐š-๐ง๐žโ€˜๐ž. ๐“๐ž๐ง๐ค๐ž ๐ก๐š๐ง๐ž๐ฌ๐š๐ง ๐ž๐ฌ๐ฉ๐ซ๐ž๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐ข๐ญ๐š-๐ง๐ข๐š ๐ฏ๐ข๐ณ๐š๐ฎ๐ง ๐›๐šฬ ๐Ÿ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ซ๐ฎ ๐“๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐‹๐ž๐ฌ๐ญ๐ž ๐ก๐จ ๐ข๐ญ๐š-๐ง๐ข๐š ๐ค๐จ๐ฆ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฆ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐›๐šฬ ๐›๐ž๐ข๐ง-๐ž๐ฌ๐ญ๐šฬ๐ซ ๐ฉ๐จ๐ฏ๐ฎ ๐ง๐ข๐š๐ง,โ€ PM Xanana hateten.
Tanba neโ€™e, PM Xanana husu bรก Membru Governu sira atu uza ho sabedoria no empeรฑu, hodi diresiona rekursu bรก buat sira neโ€˜ebรฉ presiza-liu, nuneโ€˜e bele proteze sira neโ€˜ebรฉ vulnerรกvel no kria kondisaun bรก prรณsperiedade ida neโ€˜ebรฉ sustentรกvel no duradoura.
Iha 2026, Governu fรณ prioridade bรก konsesaun no implementasaun plataforma protesaun sosiรกl ida neโ€™ebรฉ integrada, inkluziva no dijitalizada-liu, hodi responde bรก nesesidades neโ€™ebรฉ aumenta bรก beibeik hosi sosiedade Timor.
Importรกnsia hosi reforma institusionรกl sira no hadiโ€™a mรกkina Estadu, liu-liu kona-bรก jestaun finansas pรบblikas fundamentรกl tebtebes laโ€™รณs deโ€™it bรก governasaun ida neโ€™ebรฉ efikรกz, maibรฉ mรณs atu hetan hikas konfiansa pรบbliku.
Iha รกrea ekonรณmika, Governu tenke lansa baze ekonomia ida neโ€™ebรฉ dinรกmika, inkluziva no kompetitiva-liu hodi reforsa katak maski seitรณr privadu tenke sai hanesan motรณr bรก kresimentu ekonรณmiku, kabe bรก Estadu atu kria ambiente favorรกvel nuneโ€™e transformasaun neโ€™e bele hetan susesu.
Tanba neโ€™e PM Xanana apela katak, Orsamentu 2026 tenke hanesan orsamentu ida ho responsabilidade fiskรกl, sosiรกl, ambientรกl no polรญtika.
โ€œ๐Œ๐š๐ข ๐ข๐ญ๐š ๐ฌ๐ž๐ซ๐ฏ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ก๐š๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ง๐จ ๐ฆ๐š๐ค๐šโ€™๐š๐ฌ ๐›๐šฬ ๐จ๐ซ๐ฌ๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐๐š ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐›๐ž๐ฅ๐ž ๐ญ๐ซ๐š๐ง๐ฌ๐Ÿ๐จ๐ซ๐ฆ๐š, ๐š๐ฌ๐ž๐ฅ๐ž๐ซ๐š ๐ค๐ซ๐ž๐ฌ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ž๐ค๐จ๐ง๐จฬ๐ฆ๐ข๐ค๐ฎ ๐ง๐จ ๐ฅ๐จ๐ซ๐ข ๐›๐ž๐ง๐ž๐Ÿ๐ขฬ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐›๐šฬ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐ง๐žโ€˜๐ž๐›๐žฬ ๐ฉ๐ซ๐ž๐ฌ๐ข๐ณ๐š-๐ฅ๐ข๐ฎ. ๐ƒ๐ž๐ฌ๐ข๐ณ๐š๐ฎ๐ง ๐ง๐žโ€™๐ž๐›๐žฬ ๐ข๐ญ๐š ๐Ÿ๐จ๐ญ๐ข ๐ข๐ก๐š ๐‰๐จ๐ซ๐ง๐š๐๐š ๐Ž๐ซ๐ฌ๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐šฬ๐ฅ ๐ง๐žโ€™๐ž ๐ฆ๐š๐ค ๐ฌ๐ž๐ข ๐ญ๐ซ๐š๐ฌ๐š ๐ญ๐ซ๐š๐ฃ๐ž๐ญ๐จฬ๐ซ๐ข๐š ๐ง๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ง๐ข๐š๐ง ๐ข๐ก๐š ๐ญ๐ข๐ง๐š๐ง ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐ญ๐ฎ๐ข๐ซ-๐ฆ๐š๐ข,โ€ PM Xanana apela.
Ministra Finansas, Santina Josรฉ Rodrigues F. Viegas Cardoso hateten, preparasaun OJE 2026 la’รณs de’it ezersรญsiu tรฉkniku ida kona-bรก alokasaun rekursu, ida-neโ€™e inklui vizaun Timor-Leste nian bรก dezenvolvimentu ida kontรญnua no kompromisu atu hadi’a povu nia moris ho dedikasaun atu harii nasaun ida ne’ebรฉ prรณsperu no reziliente liu-tรกn.
Tanba neโ€™e tema bรก Jornada Orsamentรกl neโ€™e maka โ€œOtimiza Rezultadu ho Despeza Realistiku” neโ€™ebรฉ foku bรก esรฉnsia hosi responsabilidade kolektiva nu’udรกr jestรณr rekursu pรบbliku.
Ida neโ€˜e hanesan kompromisu ida bรก Governasaun ida transparente no inkluziva, refleta Governasaun ida nakloke, halibur parte hotu-hotu hosi seitรณr oioin neโ€™ebรฉ bele kontribui ho ida-idak nia matenek nuneโ€™e bele assegura elaborasaun Orsamentu ho desizaun koletiva no transparente.
Durante sesaun oin-oin hosi eventu ne’e, ko’alia kona-bรก kestaun makroekonรณmika, estratรฉjia orsamentรกl no dezempeรฑu hosi seitรณr finanseiru no privadu sira.
Aprezenta mรณs proposta prioridade sira, despeza obrigatรณria no senรกriu sira bรก tetu fiskรกl tinan 2026 ne’ebรฉ tuir-mai sei submete bรก apresiasaun hosi Konsellu Ministrus (KM).
Tuir Lei Enkuadramentu Orsamentu Jerรกl Estadu no Jestaun Finanseira Pรบblika, Projetu Proposta Lei OJE tinan 2026 nian tenke submete bรก Parlamentu Nasionรกl (PN) to’o loron 1 fulan-outubru tinan 2025.
Partisipa iha Jornada Orsamentรกl 2026 neโ€™e maka membru Governu sira, reprezentante Parlamentu Nasionรกl, autoridade munisรญpiu no ajรฉnsia autรณnoma sira.

LINK facebook (Mรฉdia-GPM)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: